สมาธิในพระพุทธศาสนา

สมาธิในพระพุทธศาสนา

ในมรรคมีองค์ ๘ ท่านสงเคราะห์

“สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ” เป็น สมาธิ

หมายความว่า ในการปฏิบัติสมาธิในพระพุทธศาสนานี้

มรรคทั้ง ๓ จะทำงานสัมพันธ์กันตลอดเวลา เพื่อรวมจิตให้สงบเป็นสมาธิ

กล่าวคือ จะต้องสลัดนิวรณ์อันเกิดขึ้นเนื่องด้วยอารมณ์กระทบออกไปให้หมด

ด้วย “สัมมาวายามะ” ยกจิตขึ้นเพ่งดูอารมณ์ ในสติปัฏฐาน ๔

และประคองจิตมิให้แลบออกไปสู่อารมณ์อื่นๆด้วย “สัมมาสติ”

เกิดความอิ่มใจ เบากาย เบาใจ เป็นสุข ที่จิตสงบขึ้น

และจิตปล่อยวางอารมณ์และอาการของจิตที่เนื่องด้วยอารมณ์

จนหมดในที่สุด ด้วยอำนาจ “สัมมาสมาธิ”

เพราะฉะนั้น สัมมาสมาธิ จึงไม่ใช่สมาธิแบบหินทับหญ้า

เหมือนดังสมาธิของศาสนาอื่น

ซึ่งยึดอารมณ์เดียวแนบแน่นเป็นเอกัคคตา แต่ประการใด

แต่เต็มไปด้วยพลัง สติ ระวังตัว สงบตั้งมั่นอยู่เสมอ

เมื่อพลังสติทำงานอย่างเต็มที่อยู่เช่นนี้แล้ว

ก็ย่อมมีผลให้การพูด การทำ การคิด

ดำเนินการได้ถูกต้องตามทำนองคลองธรรมไปด้วย

ดังนั้น ผู้ที่ปฏิบัติสัมมาสมาธิจึงไม่มีทางเป็นบ้าไปได้เลย

ถ้าพูดให้ถูกแล้ว ย่อมเป็นผู้ที่หายจากการเป็นบ้ามากขึ้น

(ที่หลงเข้าไปยึดถือสิ่งภายนอกอย่างผิดๆฝ่าฝืนสัจธรรมมาตลอดเวลา)

ทำให้พูดถูก ทำถูก คิดถูก ยิ่งขึ้นโดยลำดับ

นี่คือประโยชน์ที่เกิดจากการปฏิบัติสมาธิในพระพุทธศาสนา

สำหรับผู้ที่ปฏิบัติสมาธิแล้วเป็นบ้านั้น ถ้าได้พิจารณาสาเหตุดูแล้ว

ส่วนมากเกิดจากยกจิตขึ้นสู่อารมณ์กามคุณ ด้วยปรารถนาลามก

ไม่ได้ยกจิตขึ้นสู่อารมณ์ในสติปัฏฐาน ๔

ไม่ได้ใช้สติ สกัดกั้นความยินดียินร้ายที่เกิดขึ้นเนื่องด้วยกามคุณนั้นๆ

คงปล่อยจิตให้ยินดีเพลิดเพลิน

และหวังว่าจะหาโอกาสนำมาครอบครองต่อไปในอนาคต

เช่น เพ่งดูรูปผู้หญิงเพื่อทำเสน่ห์ ดูเลข หวยเบอร์ เป็นต้น

ย่อมเป็นบ้าอย่างไม่มีปัญหา

ด้วยเหตุผลดังที่ได้บรรยายมานี้

ผู้ปฏิบัติสมาธิที่หวังความพ้นทุกข์ในพระพุทธศาสนา

จึงต้องจำทางเดินของจิต รวมทั้งวิธีวางจิตให้แม่นยำและแยบคาย

เพื่อให้เกิดสมาธิขึ้นโดยใช้เวลาน้อยที่สุด ที่เรียกว่า วสี

ซึ่งจะควบคุมจิตไม่ให้ถูกนิวรณ์ครอบงำได้ดีที่สุด

(วสี คือ ความชำนาญในการเข้า-ออกจากสมาธิ)